از چه موادی می‌توان به جای گرده گل استفاده کرد
در سال ۱۶۵۵ میلادی Samuel Hantlib به عنوان یک غذای ارزان زمستانه مخلوطی از آرد لوبیا با آب قند را بکار برد.
در سال ۱۹۰۰ زنبورداران اروپا بخصوص زنبورداران آلمان و اتریش برای تحریک زنبور عسل به تولید و پرورش لارو از غذای زمستانه استفاده می‌کردند. این غذا شامل مخلوطی از شکر، آرد نخود و سفیده تخم‌مرغ بود.
امروزه در اغلب نقاط جهان از مواد مختلفی بجای گرده گل استفاده می‌شود. بعضی از زنبورداران گرده جمع‌آوری و ذخیره شده سال قبل را با مواد مختلفی مخلوط کرده تا قدرت جذب آنرا بیشتر نمایند.
فرمولهای موادی که بجای گرده گل مورد استفاده قرار می‌گیرند و توسط متخصصین پرورش زنبور عسل پیشنهاد شده است، به شرح زیر خلاصه می‌شوند:
فرمول یک
آرد سویا —————– ۴ قسمت
مخمر——————– ۱ قسمت
شیر کم چربی—————– ۱ قسمت
عسل بدون عامل بیماری —————– ۱ قسمت
آب —————– به اندازه کافی
در فرمول بالا می‌توان بجای عسل از محلول ۲ به یک شکر و آب استفاده نمود.
فرمول دوم
آرد سویا —————– ۳ قسمت
مخمر—————– ۱قسمت
شیر کم چربی—————– ۱ قسمت
آب شکر۱/۱—————– ۸ قسمت
فرمول سوم
آرد سویا —————– ۳ قسمت
مخمر —————– ۱ قسمت
شیر کم چربی —————– ۱ قسمت
شکر و آب ۲/۱ —————– ۱۰ قسمت
فرمول چهارم
آرد سویا ———————– ۲/۵ قسمت
مخمر ————————–۱ قسمت
شیر کم چربی————– ۱ قسمت
زرده تخم مرغ خشک ——– ۱/۲ قسمت
مواد بالا با مقایسه با گرده جمع‌آوری شده توسط زنبور، مقدار بیشتری توسط زنبور مصرف شده و ۵۰% نوزاد بیشتر تولید می‌کند. در صورتیکه بخواهند از تخم‌مرغ تازه استفاده کنند برای هر یک کیلو از مواد خشک (آرد سویا مخمر شیر کم چربی) ۷-۹ زرده تخم‌مرغ را در مقداری آب و شکر اضافه می‌کنند.
منبع : پرورش زنبور عسل (عبادی، رحیم؛ احمدی، علی اصغر)